Παρασκευή 4 Ιουλίου 2014

Πλάτων, Λάχης, 178a - 178b (ενδεικτικές απαντήσεις)






ΔΥΣΚΟΛΙΑ: ΕΥΚΟΛΟ
(άγνωστο επιπέδου Β' Λυκείου, ασκήσεις επιπέδου Γ' Λυκείου)

ΛΥ. Τεθέασθε μὲν τὸν ἄνδρα μαχόμενον ἐν ὅπλοις, ὦ Νικία τε καὶ Λάχης· οὗ δ’ ἕνεκα ὑμᾶς ἐκελεύσαμεν συνθεάσασθαι ἐγώ τε καὶ Μελησίας ὅδε, τότε μὲν οὐκ εἴπομεν, νῦν δ’ ἐροῦμεν. ἡγούμεθα γὰρ χρῆναι πρός γε ὑμᾶς παρρησιάζεσθαι. εἰσὶ γάρ τινες οἳ τῶν τοιούτων καταγελῶσι, καὶ ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται, οὐκ ἂν εἴποιεν ἃ νοοῦσιν, ἀλλὰ στοχαζόμενοι τοῦ συμβουλευομένου ἄλλα λέγουσι παρὰ τὴν αὑτῶν δόξαν· ὑμᾶς δὲ ἡμεῖς ἡγησάμενοι καὶ ἱκανοὺς γνῶναι καὶ γνόντας ἁπλῶς ἂν εἰπεῖν ἃ δοκεῖ ὑμῖν, οὕτω παρελάβομεν ἐπὶ τὴν συμβουλὴν περὶ ὧν μέλλομεν ἀνακοινοῦσθαι.


                                                                                                Πλάτων, Λάχης, 178a - 178b









ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ



Α. Να επιλέξετε την απάντηση που συμπληρώνει πληρέστερα το κενό της πρότασης:

1. Το παρατιθέμενο απόσπασμα αντλείται από το έργο του Πλάτωνα Λάχης που αφορά ______(γ)______.
α. τη δύναμη της φιλίας
β. τον ορισμό της σωφροσύνης
γ. τη φύση της πολεμικής αρετής
δ. την υπεροχή της γενναιότητας

2. Το πρόσωπο που ομιλεί δεν είναι άλλος από τον ______(δ)______.
α. Χαρμίδη
β. Σωκράτη
γ. Λάχητα
δ. Λυσίμαχο



Β. Να απαντήσετε μονολεκτικά στις εξής ερωτήσεις:

1. "τῶν τοιούτων καταγελῶσι": σε τί αναφέρεται;
Απ.: Θεάματα (εδώ: στρατιωτικές ασκήσεις με οπλισμό).

2. "ἐκελεύσαμεν": ο ομιλητής θεωρείται κοινωνικά ανώτερος, ίσος ή κατώτερος σε σχέση με τους συνδιαλεγόμενους;
Απ.: Ίσοι (γι'αυτό και αποδίδουμε το ρήμα "ἐκελεύσαμεν" ως "παροτρύναμε" παρά ως "διατάξαμε").



Γ. Να απαντήσετε με επιγραμματική συντομία στις επόμενες ερωτήσεις:

1. "οὗ δ’ ἕνεκα": σε τί αναφέρεται;
Απ.: Στην ειλικρίνεια της άποψης των συνδιαλεγομένων, στην παρρησία (δηλ. το να εκφράζει κανείς αυτό που πραγματικά πιστεύει).

2. "ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται": για ποιους κάνει λόγο;
Αναφέρεται σε αυτούς που μπροστά σε άλλους με διαφορετική γνώμη εκφράζουν άποψη αποκλίνουσα από αυτή που έχουν υιοθετήσει.





ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ:

Να εντοπίσετε στο κείμενο που σας δίνεται μία (1) ετυμολογικά συγγενή λέξη για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις:

1. ρητορεία: εἴπομεν, εἴποιεν, ἐροῦμεν, παρρησιάζεσθαι, ...
2. υπεραπλούστευση: ἁπλῶς
3. αφοπλισμός: ὅπλοις
4. δοκησίσοφος: δόξαν, δοκεῖ
5. ανειλημμένος: παρελάβομεν
6. κοινωνιολογία (α' συνθετικό): ἀνακοινοῦσθαι
7. καθηγητής: ἡγησάμενοι
8. άγνοια: γνῶναι, γνόντας
9. γελωτοποιός: καταγελῶσι
10. κοινοβούλιο (β' συνθετικό): συμβουλεύσηται, συμβουλευομένου




ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ:

1. "ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται":

α. να αναγνωρίσετε συντακτικά το "αὐτοῖς",
δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου (ή ενεργούντος προσώπου) από το ρήμα "συμβουλεύσηται"
β. να βρείτε το είδος του υποθετικού λόγου,
υπόθεση: ἐάν συμβουλεύσηται (ἐάν και υποτακτική αορίστου)
απόδοση: οὐκ ἂν εἴποιεν (δυνητική ευκτική ως μελλοντική έκφραση)
Το είδος του υποθετικού αυτού λόγου δηλώνει το προσδοκώμενο [με αφορμή αυτό, αξίζει να επισημανθεί ότι οι εγκλίσεις δε φανερώνουν πάντοτε και με απόλυτη ασφάλεια και εγκυρότητα το είδος ενός υποθετικού λόγου. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως εξίσου δυνατή απάντηση θα ήταν το είδος της αόριστης επανάληψης στο παρόν ή μέλλον, κάτι που νοηματικά θα ταίριαζε περισσότερο (αφού μπορεί τους περιγελώντες το θέαμα να τους συμβουλεύονται συνεχώς και απεριόριστα στο παράδειγμα του Λυσίμαχου). Περισσότερο πιθανή φαίνεται η εξήγηση ότι ο Λυσίμαχος "ζωντανεύει" στο μυαλό του και μετουσιώνει την περίσταση σε γεγονός σε πραγματικό χρόνο, όπου επιτελεί μια υπόθεση μέσα σε άλλη υπόθεση, δηλαδή πρόκειται για την απλή σκέψη του λέγοντος συνδυασμένη με το προσδοκώμενο, οπότε υπερισχύει για λόγους οικονομίας και δυνατότητας εγκεφαλικής επεξεργασίας το δεύτερο].
γ. να τον μετατρέψετε στα υπόλοιπα είδη,
δ. να τον εξαρτήσετε από τη φράση "ἐδόκει Λυσιμάχῳ...",
ε. να συμπτύξετε την υποθετική πρόταση σε μετοχή.

2. "οἳ τῶν τοιούτων καταγελῶσι": να συμπτύξετε την πρόταση σε μετοχή.

3. "ἃ δοκεῖ ὑμῖν": να συμπτύξετε την πρόταση σε μετοχή.

(εν τω παρόντι, δε μου είναι διαθέσιμο το πολυτονικό, οπότε οι απαντήσεις σε αυτά τα υποερώτηματα αναμένονται σε λίγες μέρες)





ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Να αποδώσετε στη νέα ελληνική το απόσπασμα.





(Η μετάφραση μπορεί να τείνει να είναι πιο ελεύθερη σε μερικά σημεία. Αυτό δε συνιστά απαραίτητα μειονέκτημα, αφού σκοπός της νοηματικής απόδοσης είναι η εκπόνηση ενός ενιαίου και με συνοχή κείμενου και, εν προκειμένω, σε στρωτή νέα ελληνική γλώσσα. Γι'αυτό και προτιμήσαμε να μεταφράζουμε ορισμένες λέξεις ακόμη και με διαφορετικό από τον πλέον συνήθη και συμβατικό τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, τέτοιες περιπτώσεις θα επισημαίνονται στο τέλος του κειμένου.)

ΛΥ. Είδατε τον άνδρα να επιδεικνύει τις μαχητικές του ικανότητες με τα όπλα του, φίλοι μου Νικία και Λάχητα. Το για ποιον λόγο, όμως, σας παροτρύναμε εγώ και ο Μελησίας να έρθετε να παρακολουθήσουμε μαζί αυτό εδώ το θέαμα, δε (σας) το είπαμε τότε, αλλά θα (σας) το πούμε τώρα. Διότι θεωρήσαμε ότι πρέπει να μιλήσετε με πλήρη ελευθερία λόγου. Υπάρχουν, όντως, κάποιοι που γελούν εις βάρος αυτών των ασκήσεων, και αν κάποιος ζητήσει τη γνώμη τους, δε θα πουν αυτά που έχουν στο μυαλό τους, αλλά, προσπαθώντας να εικάσουν αυτά που σκέφτεται εκείνος που τους ζήτησε τη γνώμη τους, λένε άλλα, παρά την άποψή τους. Επειδή, ωστόσο, εμείς έχουμε την πεποίθηση ότι και είστε ικανοί να κρίνετε και, αν διαμορφώσετε κάποια γνώμη, μπορείτε να μας πείτε ελεύθερα αυτά που νομίζετε, γι'αυτό σάς καλέσαμε να εξετάσουμε μαζί όσα πρόκειται να μοιραστούμε μαζί σας.



Μεταφραστικές παρατηρήσεις (φωτίζουν ορισμένα σημεία της μετάφρασης του συντάκτη δικαιολογώντας συγκεκριμένες επιλογές του):



-"Τεθέασθε": ο παρακείμενος δε χρησιμοποιείται με την ίδια συχνότητα στη νέα ελληνική όσο ο αόριστος. Εν προκειμένω, η ολοκλήρωση της ενέργειας (η χρήση του χρόνου αυτού αφήνει να εννοηθεί ότι ο Νικίας και ο Λάχης είδαν μια πολεμική επίδειξη από την αρχή μέχρι το τέλος ή, έστω, κατά ένα αντιπροσωπευτικό μέρος της) μπορεί να εκφραστεί και με αόριστο (πρβλ. "Είδα μια φοβερή ταινία": την είδε ολόκληρη)

-"ὦ Νικία τε καὶ Λάχης": Στο πλαίσιο μιας φιλικής συζήτησης, υποθέτουμε ότι υπήρχαν και εξωγλωσσικά περικείμενα που συνόδευαν τα λόγια του Λυσίμαχου, τα οποία καθιστούσαν τη λιτή κλητική προσφώνηση περισσότερο οικεία και ζεστή. Ένας ακόμη ενδιαφέρων δυνατός τρόπος: "φίλε μου Νικία και φίλε μου Λάχητα" (εικάζουμε ότι μπορεί να απευθύνεται και στους δυο, αλλά στον καθένα ξεχωριστά: "τε καὶ" που επιτείνει και προσδίδει εξ ίσου σημαντική προσφώνηση και στους δυο (από τη μια πλευρά ο Νικίας και από την άλλη ο Λάχης) σε μια ημιπερίοδο.

-"...ἐκελεύσαμεν συνθεάσασθαι..."= ...παροτρύναμε να έρθετε να δούμε μαζί...": γεφυρώνει το νοηματικό (αλλά ευκόλως εννοούμενο) χάσμα ανάμεσα στην απόφαση να δουν και τον τόπο του θεάματος (προφανώς, δε βρίσκονταν ακριβώς έξω από τον χώρο που λάμβαναν χώρα οι επιδείξεις. Πιο πιθανό θα ήταν να συναντήθηκαν κάπου έξω ή σε έναν χώρο συγκέντρωσης π.χ. σε ένα συμπόσιο, σε μια παλαίστρα κτλ. και να πείστηκαν να πάνε εκεί).

-"στοχαζόμενοι": λέξη που εμπεριέχει την έννοια του στόχου, παραπέμποντας συνειρμικά σε μια εικόνα σκοποβολής: αυτοί που κρατούν ενδόμυχα την αποκλίνουσα άποψή τους προσπαθούν να στοχεύσουν, να πετύχουν, να μαντέψουν τη γνώμη του συνομιλητή τους και να εναρμονίσουν τη δική τους με την αντίστοιχη του συνδιαλεγομένου.

-"ἀνακοινοῦσθαι": ενυπάρχει η έννοια του "κοινού", της "κοινωνίας", της "συγκοινωνίας", δηλαδή της διάθεσης κάποιου πράγματος από κοινού με κάποιον άλλον. Η πρόθεση "ἀνα" υποδηλώνει την επανάληψη από την αρχή, υπονοώντας ότι θα παρουσιαστούν όλες οι πτυχές του ζητήματος, κάτι που βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με την παρρησία ("παρρησιάζεσθαι").



-----------------------------------------------------------------------------------------------


Σημείωση συντάκτη:
Σας παρακαλούμε, αν τυχόν εντοπίζετε κάποιο σφάλμα ή αβλεψία, να μας ενημερώνετε μέσω των σχολίων της ανάρτησης ή στέλνοντας e-mail (βλ. "ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ"). Κάθε παρατήρηση είναι ευπρόσδεκτη!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου