Παρασκευή 15 Μαΐου 2015

Σχετικά με τη φόρμα επικοινωνίας

Παρακαλούμε, κατά την προσπάθειά σας να έρθετε σε επικοινωνία μαζί μας, να αποστέλλετε σχόλια, παρατηρήσεις και διορθωτικές προτάσεις στη φόρμα των σχολίων (το λευκό πλαίσιο στο τέλος κάθε ανάρτησης). Να'στε καλά!

Αρχαία Ελληνική Ιστοριογραφία: Ηρόδοτος (απόσπασμα, ερμηνευτικά, ασκήσεις)

ὡς δὲ ἄρα παρεσκευάδατο τοῖσι Ἕλλησι, προσήισαν πρὸς τοὺς βαρβάρους. ἰοῦσι δέ σφι φήμη τε ἐσέπτατο ἐς τὸ στρατόπεδον πᾶν καὶ κηρυκήιον ἐφάνη ἐπὶ τῆς κυματωγῆς κείμενον· ἡ δὲ φήμη διῆλθέ σφι ὧδε, ὡς οἱ Ἕλληνες τὴν Μαρδονίου στρατιὴν νικῷεν ἐν Βοιωτοῖσι μαχόμενοι. δῆλα δὴ πολλοῖσι τεκμηρίοισί ἐστι τὰ θεῖα τῶν πρηγμάτων, εἰ καὶ τότε τῆς αὐτῆς ἡμέρης συμπιπτούσης τοῦ τε ἐν Πλαταιῇσι καὶ τοῦ ἐν Μυκάλῃ μέλλοντος ἔσεσθαι τρώματος φήμη τοῖσι Ἕλλησι τοῖσι ταύτῃ ἐσαπίκετο, ὥστε θαρσῆσαί τε τὴν στρατιὴν πολλῷ μᾶλλον καὶ ἐθέλειν προθυμότερον κινδυνεύειν.                                                                                                                                                                                                   Ηρόδοτος, Ἱστορίαι, 9.100






Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ (επιλέξτε την απάντηση που καλύπτει πληρέστερα την περίοδο):

1. Το Θ' βιβλίο των Ἱστοριῶν του Ηροδότου πραγματεύεται, εν πολλοίς, ________________ .
    α. την καθοριστική για την έκβαση των Μηδικών μάχη στις Πλαταιές
    β. τα αίτια της Ιωνικής Επανάστασης, η οποία θα αποτελέσει το πρόσχημα για την εισβολή των Περσών στον ελλαδικό χώρο
    γ. τη ναυμαχία στα ανοιχτά της Μυκάλης

2. Ο Μαρδόνιος είναι _______________ .
    α. Έλληνας αποστάτης
    β. Πέρσης στρατηγός
    γ. Έλληνας στην υπηρεσία του μισθοφορικού στρατού των Περσών

3. Λαμβάνοντας υπόψη το σημείο της πορείας της μάχης, έτσι όπως παρατίθεται στην εκατοστή παράγραφο της "Καλλιόπης", πώς θα σχολιάζατε την ψυχολογική κατάσταση των Ελλήνων;
    α. Μάλλον θετική

    β. Φανερά αρνητική
    γ. Συγκεχυμένη





Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (απαντήστε με τη μεγαλύτερη δυνατή οικονομία σε κάθε ερώτηση):

1. Ποια είναι τα πρόσωπα που εμφανίζονται στο παρατιθέμενο απόσπασμα;

2. Ποιος είναι ο χώρος διεξαγωγής της μάχης;

3. Ποιο είναι το έτος κατά το οποίο λαμβάνει χώρα η μάχη;





Γ. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (απαντήστε σύντομα και περιεκτικά στις εξής ερωτήσεις - έως 50 λέξεις):

1. Πώς λειτουργεί το υπερφυσικό στοιχείο στην εξέλιξη της αφήγησης του Ηροδότου; 

2. Κατά την κρίση σας, μπορεί ένας καλός οιωνός να καταστεί αποφασιστικός για το αποτέλεσμα μιας μάχης; Μπορείτε να αντλήσετε παραδείγματα από το διδόμενο απόσπασμα καθώς και από τις ιστορικές σας γνώσεις.

3. Πώς μπορείτε να χαρακτηρίσετε τον Ηρόδοτο ως προς τη στάση του ως ιστορικού; Είναι αντικειμενικός ως προς τις περιγραφές και τις αφηγήσεις του;





Δ. Να αποδώσετε τους εξής ιωνικούς τύπους στην αττική διάλεκτο. Έπειτα, να τους αναγνωρίσετε γραμματικά.

1. προσήισαν
2. κηρυκήιον
3. σφι
4. ἐσαπίκετο
5. στρατιὴν





Ε. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους όρους του αποσπάσματος.





ΣΤ. Να αποδώσετε το απόσπασμα στη νέα ελληνική. 





Ζ. ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ:
Εναλλακτική ιστορία: ποια θεωρείτε ότι θα ήταν η έκβαση της μάχης των Πλαταιών, με τη νέα υπόθεση ότι δεν γινόταν αντιληπτό το θεϊκό σημάδι;

Τρίτη 28 Απριλίου 2015

Ηρόδοτος: "ο πατέρας της ιστορίας"

quamquam et apud Herodotum patrem historiae et apud Theopompum sunt innumerabiles fabulae. 
                                                                                                                                                                            Cicero, De Legibus, 1.5 

[Και στον Ηρόδοτο, βέβαια, τον πατέρα της ιστορίας, και στον Θεόπομπο απαντούν πολυάριθμες μυθιστορικές αφηγήσεις.]


"Πατέρα της ιστορίας" χαρακτήρισε τον Αλικαρνασσέα ίστορα ο λατίνος ρήτορας και φιλόσοφος Κικέρωνας, και έτσι εξακολουθεί να είναι γνωστός και στις μέρες μας ο Ηρόδοτος. Κατά πόσο όμως ισχύει κάτι τέτοιο; Ως ποιον βαθμό είναι δικαιολογημένη η αναφορά του ως "πατέρα της ιστορίας";

Η απάντηση σε μια τέτοια ερώτηση ίσως κρύβεται στο προοίμιο των Ιστοριών του:

Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλέα γένηται, τά τε ἄλλα καὶ δι᾽ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι. 


                                               Ηροδότου Ιστορίαι, Βιβλίο Α, 1.1.1

[Ο Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό εκθέτει εδώ τις έρευνές του, για να μη ξεθωριάσει με τα χρόνια ό,τι έγινε από τους ανθρώπους, μήτε έργα μεγάλα και θαυμαστά, πραγματοποιημένα άλλα από τους Έλληνες και άλλα από τους βαρβάρους, να σβήσουν άδοξα· ιδιαίτερα γίνεται λόγος για την αιτία που αυτοί πολέμησαν μεταξύ τους.]

Αμέσως μετά από το όνομά του ("Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος") τοποθετεί τη λέξη "ἱστορίη" (=αυτοψία, μαρτυρία). Είναι η πρώτη φορά σε σωζόμενο κείμενο που χρησιμοποιείται με αυτή τη σημασία και, ως τέτοια, θα οριοθετήσει το περιεχόμενο της ιστορικής έρευνας και θα προσφέρει το όνομά της στην αντίστοιχη επιστήμη. Άρα μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ο Ηρόδοτος είναι όντως ο "πατέρας της ιστορίας"; 

Θα ήταν επισφαλές να σπεύσουμε σε μια τέτοια διαπίστωση, ιδιαίτερα έχοντας στη διάθεσή μας στοιχεία προβληματικά, με την έννοια ότι έρχονται να καταρρίψουν όσα θεωρούνταν έως πρότινος δεδομένα. Ο Ηρόδοτος δεν είναι ο πρώτος που γράφει ιστορικό κείμενο. Αρκεί να θυμηθούμε τα ποιήματα με ιστορικό θέμα που είχαν γραφτεί πριν από τις ηροδότειες ιστορίες, όπως εκείνα που συνέθεσαν ο Σημωνίδης ο Αμοργίνος, ο Μίνερμος ο Κολοφώνιος, ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, ο Πανύασσις και ο Σιμωνίδης ο Κείος. Ούτε μπορεί να υποστηριχθεί ότι είναι ο πρώτος που γράφει ιστορία σε πεζό, πρωτείο που κατέχει ο Εκαταίος ο Μιλήσιος. Και πάλι, δεν είναι ούτε από τους πρώτους (ενδεικτικά μνημονεύονται οι Ακουσίλαος ο Αργείος, Φερεκύδης ο Αθηναίος, Σκύλαξ ο Καρυανδεύς, Ευθυμένης ο Μασσαλιώτης, Άννων ο Καρχηδόνιος και ο Διονύσιος ο Μιλήσιος). Τότε γιατί μας έχει μείνει γνωστός και υιοθετείται ακόμα και σήμερα ο χαρακτηρισμός του ως "πατέρα της ιστορίας", όπως αποδόθηκε στα ελληνικά από το "patrem historiae" του Κικέρωνα; Τι είναι αυτό που τον ξεχωρίζει από τους προγενέστερους και τους σύγχρονούς του συγγραφείς ιστορικών κειμένων;

Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλέα γένηται, τά τε ἄλλα καὶ δι᾽ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι.

                                               Ηροδότου Ιστορίαι, Βιβλίο Α, 1.1.1


Ένα από τα εγχειρήματα του Ηροδότου είναι να παρουσιάσει τὰς αἰτίας γεγονότων που φαίνονται να του τραβούν την προσοχή ή που ο ίδιος θεωρεί άξια προς διερεύνηση. Κατά την ἀπόδεξιν, η οποία έχει μάλλον την έννοια της επίδειξης (καθώς το κείμενο του Ηροδότου προοριζόταν για προφορική παρουσιάση μπροστά σε κοινό), παραθέτει διαφορετικές εκδοχές που συνέλεξε μέσω της μεθόδου της αυτηκοΐας ή/και της αυτοψίας και στο τέλος αυτών προσθέτει τη δική του εκδοχή, η οποία, κατά τη γνώμη του, βρίσκεται πιο κοντά στην αλήθεια. Μια τέτοια αλήθεια, φυσικά, δε θα μπορούσε να είναι συνυφασμένη με θεούς και μυθικά όντα, όπως θα ήταν αναμενόμενο από έναν ορθολογιστή.

Παρατηρούμε, λοιπόν, τη γραμμή που χαράζει ο Αλικαρνασσεύς, η οποία τον διαφοροποιηθεί από τους υπόλοιπους ιστορικούς, που έζησαν πριν ή και κατά την ίδια με αυτόν περίοδο, με αποτέλεσμα να καινοτομήσει στην καταγραφή της ιστορίας και να ηγηθεί ενός νέου είδους ιστορικής αφήγησης με καθορισμένα χαρακτηριστικά και με κάπως πιο ορθολογικά εργαλεία συλλογής πληροφοριών. Ίσως αυτό να τον καθιστά τελικά "πατέρα της ιστορίας", την οποία θα εξελίξει μισό αιώνα αργότερα στην ώριμή της μορφή ο "μεγαλύτερος αρχαίος Έλληνας ιστορικός", ο Θουκυδίδης.


Ενδεικτική βιβλιογραφία:
1. A. A. Long, "Οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι", μετάφραση Θ. Νικουλαΐδη - Τ. Τυφλόπουλου, επιμέλεια Δ. Ι. Ιακώβ, εκδ. Παπαδήμα, 2005, Αθήνα.
2. Heinz-Gunther Nesselrath, "Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία", τόμος Α', επιμέλεια Δ. Ι. Ιακώβ - Α. Ρεγκάκος, εκδ. Παπαδήμα, 2008, Αθήνα.
3. "Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι", Α' τάξη Γενικού Λυκείου, εκδ. ΟΕΔΒ, 2010.

Ηλεκτρονική πηγή:
1.  http://www.greek-language.gr/Resources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=1


(Σημείωμα για μελλοντική διόρθωση: ο ρόλος των θεών στην αφήγηση του Ηροδότου.) 



Σάββατο 5 Ιουλίου 2014

Πώς αντιμετωπίζουμε ένα "άγνωστο" κείμενο; (πρόλογος)

Πολλές φορές έχουμε έρθει αντιμέτωποι με ένα απόσπασμα αρχαίου ελληνικού κειμένου, το οποίο έχουμε προσπαθήσει να ερμηνεύσουμε ή, έστω, να προσεγγίσουμε, δίχως όμως πάντοτε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Στη θέση αυτή εισέρχονται σε συχνότατη βάση μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές, καθηγητές, ερευνητές και, εν γένει, φιλόσοφοι (με την έννοια αυτών που αγαπούν να αποκτούν γνώση), δηλαδή πρόκειται για ένα φαινόμενο που αφορά ένα σημαντικό και μη αμελητέο ποσοστό ανθρώπων γύρω μας. Το για ποιον λόγο η πλειονότητα (ή η πλειοψηφία, αν παρατηρούμε τον κόσμο απλώς ως ένα πολιτικό όργανο με την ιδιότητα του ψηφοφόρου) των Ελλήνων, εν προκειμένω, ασχολείται ή έχει τύχει να ασχοληθεί με την αρχαία ελληνική γλώσσα κάποια στιγμή στη ζωή τους δε θα εξεταστεί στην παρούσα ανάρτηση. Αντιθέτως, θα περιορίσουμε το θέμα στην προβληματική που αναφύεται στους μαθητές σε μια τέτοια απορητική κατάσταση και θα προταθούν μερικοί πρακτικοί τρόποι που ελπίζουμε να τους βοηθήσουν να την αντεπεξέλθουν (και όχι "ανταπεξέλθουν", διότι θα σήμαινε την απομάκρυνση μαζί με το πρόβλημα και όχι την έξοδο από τη δυσκολία).

Ακολουθώντας αυτή τη φορτική και δυσανάλογη με το υπόλοιπο κείμενο εισαγωγή, θα παρουσιάσουμε μερικά συχνά και ενδεικτικά εμπόδια που, σε κάποιο βαθμό, για μερικούς μικρότερο για άλλους μεγαλύτερο, συντελούν σε ένα όχι ιδιαίτερα ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Ας πάρουμε μερικές περιοδικά επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις (χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι δεν υπάρχουν και άλλες συχνότερες):

1. Συναντάμε μια λέξη που δεν καταλαβαίνουμε τι μέρος του λόγου είναι (π.χ. ρήμα, επίθετο, ουσιαστικό, μόριο, επίρρημα κτλ)

2. Αδυναμία σύνταξης μιας περιόδου (π.χ. ποιο απαρέμφατο εξαρτάται από ποιο;)

3. Δίλημμα ως προς το είδος μιας λέξης, φράσης ή πρότασης (π.χ. αιτιολογική ή χρονική μετοχή;)

4. Γλωσσική αμφισημία (π.χ. τί σημαίνει "αἱρῶ"; Κυριεύω, συλλαμβάνω, σκοτώνω, ...;)

5. Συνοχή στο νόημα της πρότασης (όταν υπάρχει νοηματικο "κενό" ή σύγχυση)


Όπως είναι ήδη φανερό, η ανωτέρω δημοσίευση δε συνιστά τίποτα περισσότερο από μια εισαγωγή αρχαιογνωσίας που προλογίζεται νέες αναρτήσεις με ποικίλες και διάφορες συμβουλές για τον αγώνα μας για το λεγόμενο "άγνωστο". Οπλιστείτε γερά και ας βγούμε έξω στη μάχη!



Παρασκευή 4 Ιουλίου 2014

Πλάτων, Λάχης, 178a - 178b (ενδεικτικές απαντήσεις)






ΔΥΣΚΟΛΙΑ: ΕΥΚΟΛΟ
(άγνωστο επιπέδου Β' Λυκείου, ασκήσεις επιπέδου Γ' Λυκείου)

ΛΥ. Τεθέασθε μὲν τὸν ἄνδρα μαχόμενον ἐν ὅπλοις, ὦ Νικία τε καὶ Λάχης· οὗ δ’ ἕνεκα ὑμᾶς ἐκελεύσαμεν συνθεάσασθαι ἐγώ τε καὶ Μελησίας ὅδε, τότε μὲν οὐκ εἴπομεν, νῦν δ’ ἐροῦμεν. ἡγούμεθα γὰρ χρῆναι πρός γε ὑμᾶς παρρησιάζεσθαι. εἰσὶ γάρ τινες οἳ τῶν τοιούτων καταγελῶσι, καὶ ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται, οὐκ ἂν εἴποιεν ἃ νοοῦσιν, ἀλλὰ στοχαζόμενοι τοῦ συμβουλευομένου ἄλλα λέγουσι παρὰ τὴν αὑτῶν δόξαν· ὑμᾶς δὲ ἡμεῖς ἡγησάμενοι καὶ ἱκανοὺς γνῶναι καὶ γνόντας ἁπλῶς ἂν εἰπεῖν ἃ δοκεῖ ὑμῖν, οὕτω παρελάβομεν ἐπὶ τὴν συμβουλὴν περὶ ὧν μέλλομεν ἀνακοινοῦσθαι.


                                                                                                Πλάτων, Λάχης, 178a - 178b









ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ



Α. Να επιλέξετε την απάντηση που συμπληρώνει πληρέστερα το κενό της πρότασης:

1. Το παρατιθέμενο απόσπασμα αντλείται από το έργο του Πλάτωνα Λάχης που αφορά ______(γ)______.
α. τη δύναμη της φιλίας
β. τον ορισμό της σωφροσύνης
γ. τη φύση της πολεμικής αρετής
δ. την υπεροχή της γενναιότητας

2. Το πρόσωπο που ομιλεί δεν είναι άλλος από τον ______(δ)______.
α. Χαρμίδη
β. Σωκράτη
γ. Λάχητα
δ. Λυσίμαχο



Β. Να απαντήσετε μονολεκτικά στις εξής ερωτήσεις:

1. "τῶν τοιούτων καταγελῶσι": σε τί αναφέρεται;
Απ.: Θεάματα (εδώ: στρατιωτικές ασκήσεις με οπλισμό).

2. "ἐκελεύσαμεν": ο ομιλητής θεωρείται κοινωνικά ανώτερος, ίσος ή κατώτερος σε σχέση με τους συνδιαλεγόμενους;
Απ.: Ίσοι (γι'αυτό και αποδίδουμε το ρήμα "ἐκελεύσαμεν" ως "παροτρύναμε" παρά ως "διατάξαμε").



Γ. Να απαντήσετε με επιγραμματική συντομία στις επόμενες ερωτήσεις:

1. "οὗ δ’ ἕνεκα": σε τί αναφέρεται;
Απ.: Στην ειλικρίνεια της άποψης των συνδιαλεγομένων, στην παρρησία (δηλ. το να εκφράζει κανείς αυτό που πραγματικά πιστεύει).

2. "ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται": για ποιους κάνει λόγο;
Αναφέρεται σε αυτούς που μπροστά σε άλλους με διαφορετική γνώμη εκφράζουν άποψη αποκλίνουσα από αυτή που έχουν υιοθετήσει.





ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ:

Να εντοπίσετε στο κείμενο που σας δίνεται μία (1) ετυμολογικά συγγενή λέξη για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις:

1. ρητορεία: εἴπομεν, εἴποιεν, ἐροῦμεν, παρρησιάζεσθαι, ...
2. υπεραπλούστευση: ἁπλῶς
3. αφοπλισμός: ὅπλοις
4. δοκησίσοφος: δόξαν, δοκεῖ
5. ανειλημμένος: παρελάβομεν
6. κοινωνιολογία (α' συνθετικό): ἀνακοινοῦσθαι
7. καθηγητής: ἡγησάμενοι
8. άγνοια: γνῶναι, γνόντας
9. γελωτοποιός: καταγελῶσι
10. κοινοβούλιο (β' συνθετικό): συμβουλεύσηται, συμβουλευομένου




ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ:

1. "ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται":

α. να αναγνωρίσετε συντακτικά το "αὐτοῖς",
δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου (ή ενεργούντος προσώπου) από το ρήμα "συμβουλεύσηται"
β. να βρείτε το είδος του υποθετικού λόγου,
υπόθεση: ἐάν συμβουλεύσηται (ἐάν και υποτακτική αορίστου)
απόδοση: οὐκ ἂν εἴποιεν (δυνητική ευκτική ως μελλοντική έκφραση)
Το είδος του υποθετικού αυτού λόγου δηλώνει το προσδοκώμενο [με αφορμή αυτό, αξίζει να επισημανθεί ότι οι εγκλίσεις δε φανερώνουν πάντοτε και με απόλυτη ασφάλεια και εγκυρότητα το είδος ενός υποθετικού λόγου. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως εξίσου δυνατή απάντηση θα ήταν το είδος της αόριστης επανάληψης στο παρόν ή μέλλον, κάτι που νοηματικά θα ταίριαζε περισσότερο (αφού μπορεί τους περιγελώντες το θέαμα να τους συμβουλεύονται συνεχώς και απεριόριστα στο παράδειγμα του Λυσίμαχου). Περισσότερο πιθανή φαίνεται η εξήγηση ότι ο Λυσίμαχος "ζωντανεύει" στο μυαλό του και μετουσιώνει την περίσταση σε γεγονός σε πραγματικό χρόνο, όπου επιτελεί μια υπόθεση μέσα σε άλλη υπόθεση, δηλαδή πρόκειται για την απλή σκέψη του λέγοντος συνδυασμένη με το προσδοκώμενο, οπότε υπερισχύει για λόγους οικονομίας και δυνατότητας εγκεφαλικής επεξεργασίας το δεύτερο].
γ. να τον μετατρέψετε στα υπόλοιπα είδη,
δ. να τον εξαρτήσετε από τη φράση "ἐδόκει Λυσιμάχῳ...",
ε. να συμπτύξετε την υποθετική πρόταση σε μετοχή.

2. "οἳ τῶν τοιούτων καταγελῶσι": να συμπτύξετε την πρόταση σε μετοχή.

3. "ἃ δοκεῖ ὑμῖν": να συμπτύξετε την πρόταση σε μετοχή.

(εν τω παρόντι, δε μου είναι διαθέσιμο το πολυτονικό, οπότε οι απαντήσεις σε αυτά τα υποερώτηματα αναμένονται σε λίγες μέρες)





ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Να αποδώσετε στη νέα ελληνική το απόσπασμα.





(Η μετάφραση μπορεί να τείνει να είναι πιο ελεύθερη σε μερικά σημεία. Αυτό δε συνιστά απαραίτητα μειονέκτημα, αφού σκοπός της νοηματικής απόδοσης είναι η εκπόνηση ενός ενιαίου και με συνοχή κείμενου και, εν προκειμένω, σε στρωτή νέα ελληνική γλώσσα. Γι'αυτό και προτιμήσαμε να μεταφράζουμε ορισμένες λέξεις ακόμη και με διαφορετικό από τον πλέον συνήθη και συμβατικό τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, τέτοιες περιπτώσεις θα επισημαίνονται στο τέλος του κειμένου.)

ΛΥ. Είδατε τον άνδρα να επιδεικνύει τις μαχητικές του ικανότητες με τα όπλα του, φίλοι μου Νικία και Λάχητα. Το για ποιον λόγο, όμως, σας παροτρύναμε εγώ και ο Μελησίας να έρθετε να παρακολουθήσουμε μαζί αυτό εδώ το θέαμα, δε (σας) το είπαμε τότε, αλλά θα (σας) το πούμε τώρα. Διότι θεωρήσαμε ότι πρέπει να μιλήσετε με πλήρη ελευθερία λόγου. Υπάρχουν, όντως, κάποιοι που γελούν εις βάρος αυτών των ασκήσεων, και αν κάποιος ζητήσει τη γνώμη τους, δε θα πουν αυτά που έχουν στο μυαλό τους, αλλά, προσπαθώντας να εικάσουν αυτά που σκέφτεται εκείνος που τους ζήτησε τη γνώμη τους, λένε άλλα, παρά την άποψή τους. Επειδή, ωστόσο, εμείς έχουμε την πεποίθηση ότι και είστε ικανοί να κρίνετε και, αν διαμορφώσετε κάποια γνώμη, μπορείτε να μας πείτε ελεύθερα αυτά που νομίζετε, γι'αυτό σάς καλέσαμε να εξετάσουμε μαζί όσα πρόκειται να μοιραστούμε μαζί σας.



Μεταφραστικές παρατηρήσεις (φωτίζουν ορισμένα σημεία της μετάφρασης του συντάκτη δικαιολογώντας συγκεκριμένες επιλογές του):



-"Τεθέασθε": ο παρακείμενος δε χρησιμοποιείται με την ίδια συχνότητα στη νέα ελληνική όσο ο αόριστος. Εν προκειμένω, η ολοκλήρωση της ενέργειας (η χρήση του χρόνου αυτού αφήνει να εννοηθεί ότι ο Νικίας και ο Λάχης είδαν μια πολεμική επίδειξη από την αρχή μέχρι το τέλος ή, έστω, κατά ένα αντιπροσωπευτικό μέρος της) μπορεί να εκφραστεί και με αόριστο (πρβλ. "Είδα μια φοβερή ταινία": την είδε ολόκληρη)

-"ὦ Νικία τε καὶ Λάχης": Στο πλαίσιο μιας φιλικής συζήτησης, υποθέτουμε ότι υπήρχαν και εξωγλωσσικά περικείμενα που συνόδευαν τα λόγια του Λυσίμαχου, τα οποία καθιστούσαν τη λιτή κλητική προσφώνηση περισσότερο οικεία και ζεστή. Ένας ακόμη ενδιαφέρων δυνατός τρόπος: "φίλε μου Νικία και φίλε μου Λάχητα" (εικάζουμε ότι μπορεί να απευθύνεται και στους δυο, αλλά στον καθένα ξεχωριστά: "τε καὶ" που επιτείνει και προσδίδει εξ ίσου σημαντική προσφώνηση και στους δυο (από τη μια πλευρά ο Νικίας και από την άλλη ο Λάχης) σε μια ημιπερίοδο.

-"...ἐκελεύσαμεν συνθεάσασθαι..."= ...παροτρύναμε να έρθετε να δούμε μαζί...": γεφυρώνει το νοηματικό (αλλά ευκόλως εννοούμενο) χάσμα ανάμεσα στην απόφαση να δουν και τον τόπο του θεάματος (προφανώς, δε βρίσκονταν ακριβώς έξω από τον χώρο που λάμβαναν χώρα οι επιδείξεις. Πιο πιθανό θα ήταν να συναντήθηκαν κάπου έξω ή σε έναν χώρο συγκέντρωσης π.χ. σε ένα συμπόσιο, σε μια παλαίστρα κτλ. και να πείστηκαν να πάνε εκεί).

-"στοχαζόμενοι": λέξη που εμπεριέχει την έννοια του στόχου, παραπέμποντας συνειρμικά σε μια εικόνα σκοποβολής: αυτοί που κρατούν ενδόμυχα την αποκλίνουσα άποψή τους προσπαθούν να στοχεύσουν, να πετύχουν, να μαντέψουν τη γνώμη του συνομιλητή τους και να εναρμονίσουν τη δική τους με την αντίστοιχη του συνδιαλεγομένου.

-"ἀνακοινοῦσθαι": ενυπάρχει η έννοια του "κοινού", της "κοινωνίας", της "συγκοινωνίας", δηλαδή της διάθεσης κάποιου πράγματος από κοινού με κάποιον άλλον. Η πρόθεση "ἀνα" υποδηλώνει την επανάληψη από την αρχή, υπονοώντας ότι θα παρουσιαστούν όλες οι πτυχές του ζητήματος, κάτι που βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με την παρρησία ("παρρησιάζεσθαι").



-----------------------------------------------------------------------------------------------


Σημείωση συντάκτη:
Σας παρακαλούμε, αν τυχόν εντοπίζετε κάποιο σφάλμα ή αβλεψία, να μας ενημερώνετε μέσω των σχολίων της ανάρτησης ή στέλνοντας e-mail (βλ. "ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ"). Κάθε παρατήρηση είναι ευπρόσδεκτη!

Πλάτων, Λάχης, 178a - 178b

ΛΥ. Τεθέασθε μὲν τὸν ἄνδρα μαχόμενον ἐν ὅπλοις, ὦ Νικία τε καὶ Λάχης· οὗ δ’ ἕνεκα ὑμᾶς ἐκελεύσαμεν συνθεάσασθαι ἐγώ τε καὶ Μελησίας ὅδε, τότε μὲν οὐκ εἴπομεν, νῦν δ’ ἐροῦμεν. ἡγούμεθα γὰρ χρῆναι πρός γε ὑμᾶς παρρησιάζεσθαι. εἰσὶ γάρ τινες οἳ τῶν τοιούτων καταγελῶσι, καὶ ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται, οὐκ ἂν εἴποιεν ἃ νοοῦσιν, ἀλλὰ στοχαζόμενοι τοῦ συμβουλευομένου ἄλλα λέγουσι παρὰ τὴν αὑτῶν δόξαν· ὑμᾶς δὲ ἡμεῖς ἡγησάμενοι καὶ ἱκανοὺς γνῶναι καὶ γνόντας ἁπλῶς ἂν εἰπεῖν ἃ δοκεῖ ὑμῖν, οὕτω παρελάβομεν ἐπὶ τὴν συμβουλὴν περὶ ὧν μέλλομεν ἀνακοινοῦσθαι.

                                                              Πλάτων, Λάχης, 178a - 178b



ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

Α. Να επιλέξετε την απάντηση που συμπληρώνει πληρέστερα το κενό της πρότασης:

1. Το παρατιθέμενο απόσπασμα αντλείται από το έργο του Πλάτωνα Λάχης που αφορά _______________.
α. τη δύναμη της φιλίας
β. τον ορισμό της σωφροσύνης
γ. τη φύση της πολεμικής αρετής
δ. την υπεροχή της γενναιότητας

2. Το πρόσωπο που ομιλεί δεν είναι άλλος από τον ___________.
α. Χαρμίδη
β. Σωκράτη
γ. Λάχητα
δ. Λυσίμαχο



Β. Να απαντήσετε μονολεκτικά στις εξής ερωτήσεις:


1. "τῶν τοιούτων καταγελῶσι": σε τί αναφέρεται;

2. "ἐκελεύσαμεν": ο ομιλητής θεωρείται κοινωνικά ανώτερος, ίσος ή κατώτερος σε σχέση με τους συνδιαλεγόμενους;

Γ. Να απαντήσετε με επιγραμματική συντομία στις επόμενες ερωτήσεις:

1. "οὗ δ’ ἕνεκα": σε τί αναφέρεται;

2. "ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται": για ποιους κάνει λόγο;


ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ:

Να εντοπίσετε στο κείμενο που σας δίνεται μία (1) ετυμολογικά συγγενή λέξη για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις:

1. ρητορεία
2. υπεραπλούστευση
3. αφοπλισμός
4. δοκησίσοφος
5. ανειλημμένος 
6. κοινωνιολογία (α' συνθετικό)
7. καθηγητής
8. άγνοια
9. γελωτοποιός
10. κοινοβούλιο (β' συνθετικό)

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ:

1. "ἐάν τις αὐτοῖς συμβουλεύσηται":
α. να αναγνωρίσετε συντακτικά το "αὐτοῖς",
β. να βρείτε το είδος του υποθετικού λόγου,
γ. να τον μετατρέψετε στα υπόλοιπα είδη,
δ. να τον εξαρτήσετε από τη φράση "ἐδόκει Λυσιμάχῳ...",
ε. να συμπτύξετε την υποθετική πρόταση σε μετοχή.


2. "οἳ τῶν τοιούτων καταγελῶσι": να συμπτύξετε την πρόταση σε μετοχή.

3. "ἃ δοκεῖ ὑμῖν": να συμπτύξετε την πρόταση σε μετοχή.



ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Να αποδώσετε στη νέα ελληνική το απόσπασμα. 


Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014

Καλοκαιρινό Studentium Civitas!!!

Το αγαπημένο μας ιστολόγιο γίνεται καλοκαιρινό!

Καινούργιες και ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις, από θέματα της επικαιρότητας έως και διαχρονικά ρητά, έρχονται να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή στη φιλολογική συντροφιά μας, που θα κρατήσει καθ'όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η βελτιωμένη εικόνα του blog, οι νέες θεματικές και η ενεργή συμμετοχή σας υπόσχονται να καταστήσουν το Studentium Civitas, την Πολιτεία των Φοιτητών (και όλων όσων αισθάνονται κατά ένα μέρος τους φοιτητές) μια εστία γόνιμης αλληλεπίδρασης μεταξύ μελών με στόχο την πνευματική (και όχι μόνο) ωρίμανση και ανανέωση.

Στο ανωτέρω πλαίσιο, ετοιμάζουμε και μερικές εφαρμογές-εκπλήξεις.

Ελπίζουμε να συνεισφέρετε κι εσείς με τα σχόλιά σας, θετικά και αρνητικά, και να έχουμε έναν απολαυστικό και ψυχωφελή απόπλου στον κόσμο του Καλοκαιριού!

Οι διαχειριστές της σελίδας